به گزارش خبرنگار خبرگزاری‌حوزه، حوزه‌های علمیه به دلیل جامعیت و برخورداری از عرصه‌های گوناگون علمی، سیاسی، اجتماعی،‌فرهنگی و...، توانسته در این زمینه ها، شکوفایی در جامعه ایجاد کنند و تاثیرات بسیاری در ایران و سایر کشورها بر جای گذارند که تا کنون نیز این گونه بوده و ادامه دارد؛‌ چرا که حوزه اصلی ترین نهاد مورد رجوع مردم در زمینه های دینی و فرهنگی است، بنابراین اگر بخواهیم این شکوفایی و افق پیش روی آن، تقویت شود، تحول در حوزه های علمیه را می طلبد که یک ضرورت است که هیچ جای بحثی هم ندارد، در این چند سال اخیر مدیران حوزه‌علمیه، گام‌های مثبتی در این راستا برداشته‌اند که در این زمینه گفت‌وگویی با حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا برته مسئول مرکز رسانه و فضای‌مجازی حوزه‌های علمیه انجام داده‌ایم که در ادامه تقدیم می شود:

بفرمائید،‌ حوزه علمیه برای قرار گرفتن در چرخه تحول و بالندگی و اثر گذاری جهانی چه مسیری را باید طی کند.

بسم الله الرحمن الرحیم

ضمن عرض سلام و تسلیت ایام حزن و اندوهِ عزای آل الله علیهم السلام، خدمت جنابعالی و همه مخاطبان خبرگزاری حوزه‌های علمیه، باید عرض کنم همانطور که مستحضر هستید، آیت الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه در مراسم افتتاح سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه، شعار امسال را نیز بیان کرد .

اول اجازه دهید تا قدری درباره این شعار نکاتی را عرض کنم و سپس به پرسش دقیقی که مطرح کردید، خواهیم پرداخت.

شعار امسال عبارت است از: «حوزه علمیه قم، افقِ پیشِ رو، صد سال جهاد، اجتهاد و خدمت». در این جمله به ظاهر کوتاه محورهای مهمی مورد توجه قرار گرفته است.

شاید نخستین مسئله تمرکز شعار بر حوزه علمیه قم است، حوزه‌ای که قدمت بیش از هزار ساله دارد، ولی باز تاسیس آن در فروردین ۱۳۰۱ هجری شمسی توسط مرحوم حضرت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری، معروف به آیت الله موسس صورت گرفت. در واقع حوزه نوین قم را باید ثَمرةُ الفُؤاد نظامات تعلیمی، تربیتی و اخلاقی نجف اشرف، کربلا و سُرَّ مَن رَأی و در امتداد همه آنها دانست.

نکته دوم، موضوع توجه به آفاق پیشِ رو و آینده‌ای است که إن شاء الله به فضل خدای منان و تحت توجهات حضرت ولی عصر ارواحنا فداه و مجاهده همه علما، فضلا و اساتید، طلاب و خادمان حوزه مقدسه رقم خواهد خورد.

شاید بتوان گفت که سومین مسئله مربوط می‌شود به عرصه صد ساله گذشته حوزه‌ علمیه در شهر مقدس قم که بازه زمانی بسیار تأثیرگذار و پر فراز و نشیبی بوده است.

چهارمین مسأله که در شعار سال مورد توجه قرار گرفته، عبارت است از اهتمام حوزه‌های علمیه به مسئله مردمی بودن، زیست اجتماعی، تعامل با امت و نقش آفرینی در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی جامعه شیعی و به ویژه مردم عزیز ایران.

پنجمین محور شعار سال حوزه‌های علمیه اصل دانش‌بنیانی، خردمحوری و وحی‌بنیادی است که می‌توان همه را ذیل عنوان کلی معرفت دینی دانست. معرفتی که غایت آن سعادت انسان در سایه تقرب به حضرت ربوبی جل جلاله است و راه رسیدن به آن اجتهاد.

محور پایانی شعار سال حوزه به بخش عظیمی از رسالت حوزه‌های علمیه اشاره دارد که طی آن از حوزه مقدسه قم، نهادی پویا و در خدمت انسان و تعالی او ساخته است که بر اساس اصل اخوت، در همراهی با دردها رنج‌ها و دشواری‌های مردم عزیز پیشگام بوده و در ارائه خدمات اجتماعی مانند بیمارستان‌سازی‌ها، زیر ساخت‌های شهری چون راه، پل و...، حضور در بحران‌های زیست محیطی مانند سیل و زلزله و بیماری‌های فراگیر و مصائب بشری مانند قحطی‌ها، جنگ‌ها و ظلم استبداد و استعمار در کنار ملت عزیز ایران در خدمت ایشان و پناه ستم‌دیدگان بوده که تقدیم هزاران شهید و جانباز، اسیر و آزاده شاهدی بر این اخوت و خدمت مومنانه است.
 
اما در خصوص سوال مطرح شده، باید عرض کنم که اساساً حوزه علمیه قم، هرگز خارج از تحولات ملی و بین‌المللی نبوده است که بخواهد در این چرخه قرار گیرد و می‌توان گفت تالیف کتب و آثار علمی گرانسنگی که امروزه مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و به زبان‌های مختلف در ۵ قاره ترجمه شده و توانسته بخشی از معارف دلنشین حضرات معصومین علیهم السلام را به لسان قوم به دنیای امروز مخابره کند و نیز اعزام صدها فاضل و فرهیخته مسلط به زبان‌های روز دنیا به اقصی نقاط عالم در خلال این صد سال گذشته و تاسیس نهادهای دینی و خدمات اجتماعی در کشورهای مختلف شاهدی بر این مدعاست، در واقع می توان ایجاد ابر سازمان‌هایی با رویکرد بین‌المللی در متن و بطن حوزه‌های علمیه مانند جامعة المصطفی صلی الله علیه و آله و سلم را نشانه روشنی از این رویکرد و توفیق نسبی آن در یک صد سال گذشته به ویژه پس از انقلاب اسلامی دانست.

بفرمائید، جایگاه کنونی حوزه علمیه قم و کارکردهای آن نسبت به مسائل داخلی، ‌مشکلات، پاسخ به نیازها و تحولات  منطقه و بین‌الملل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در پاسخ به این پرسش باید ابعاد مختلفی را در نظر گرفت. اگر مقصود ما از حوزه علمیه، معنای عام آن باشد که نهاد مرجعیت، جامعه روحانیت و ساختارهای سازمانی آن اعم از نهادهای عالی مدیریتی چون شورای عالی حوزه‌های علمیه، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برادران و خواهران، دفتر تبلیغات اسلامی، جامعة المصطفی، مرکز خدمات، جامعة الزهرا (س)و غیره چون مراکز آموزشی و پژوهشی تابعه، مراکز تخصصی و مدارس علمیه را در بر می‌گیرد، باید عرض کنیم که به واقع حوزه علمیه سلسله جنبان اتفاقات کلانی در کشور بوده است که هم در عرصه‌های تولید دانش و نظریه دینی و همچنین در عرصه تربیت نیرو و منابع انسانی و نیز در راستای تولید آثار و ارائه خدمات مختلف، رویکردهای تحولی و نوینی را بنیاد نهاده است. البته همچنان که مطلع هستید،  بسیاری از ابزارها و امکانات کنشگری لازم آنگونه که باید و شاید در خدمت فعالیت های دینی و خدمات اجتماعی نبوده است که باید در جای خود به تفصیل درباره آن گفتگو کرد.
اکنون و در دور جدید شورای عالی و مدیریت حوزه های علمیه، اسناد و نظامات جامع تدوین شده در حوزه ها، متناسب با بوم مسائل جاری کشور نشان دهنده عزم راسخ فرزندان ملت و علمای دین در راستای پاسخگویی زمان شناسانه به نیازهای امروز و فردای جامعه است.

مدیر حوزه های علمیه موضوع شعار امسال حوزه  را "بازشناسی و بازنمایی یکصدساله حوزه قم " معرفی کردند، مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه چه نقشی می تواند در بازشناسی و بازنمایی یکصد ساله حوزه قم داشته باشد و چه کنش گری رسانه ای در این عرصه  نیازاست.

حوزه علمیه به عنوان نهاد تربیت روحانیت که عهده‌دار فهم دقیق اندیشه دینی و بازتولید و تبیین آن به تناسب زمینه و زمانه معاصر و نیز ایجاد بستر لازم جهت تحقق عینی امر خدا و سعادت انسان است، هرگز نمی تواند بدون ارتباط با بدنه باورمندان به این مهم دست یابد. ارتباطی که اساساً با هویت روحانیت در آمیخته است و از ایشان تشکلی از مردم و برای مردم ساخته است.
بر این اساس تسهیل تعامل دو سویه مردم و روحانیت در یک فضای صمیمی صادقانه، صریح و برادرانه می‌تواند در کنشگری متقابل نقش آفرین باشد.
شاید بتوان گفت که مهمترین رسالت رسانه حوزه‌های علمیه بازنمایی صحیح مکتب اهل بیت علیهم السلام در درجه نخست و ترسیم دوسویه تعاملات، مطالبات و خدمات مردم و روحانیت در وهله دوم باشد.
بدون شک عموم مردم از رسانه حوزه انتظار دارند که زبان حق‌گوی اسلام عزیز باشد و ندای مظلومان جهان را سر دهد و برای تحقق مطالبات مشروع مردم، حامی و پشتیبان ایشان باشد و در عین حال به عنوان ناصحی امین در مراقبت و پیگیری آرمان‌های انقلاب اسلامی کوتاهی ننماید. باید صادقانه عرض کنیم که رسانه حوزه برای رسیدن به یک رسانه تراز دینی و مطلوب ملی و بین‌المللی، هنوز راه نرفته بسیار دارد که امیدواریم با تدبیر زعمای حوزه و بزرگان دین و نیز مساهمت و نقش آفرینی همه خادمان مکتب اهل بیت علیهم السلام و با مجاهده همه همکاران و علی‌الخصوص نظر لطف و عنایت حضرت ولی عصر ارواحنا فداه، بتوانیم گام‌هایی موثر در این زمینه برداریم.
از شما و همکارانتان و نیز همه مخاطبان عزیز تشکر می کنم و آرزوی بهترین توفیقات الهی را برایتان دارم.

خبرنگار: یوسف شعبانعلی